هاپلوتیپ های میتوکندری؛ ابزاری قدرتمند در مردم شناسی و کشف جرم

اهداف: ژنوم میتوکندری سلول­ های انسانی دارای 16569 نوکلئوتید است و دگرگونی­ در ناحیه hvsi ، ده برابر سریع­ تر از dna کروموزومی رخ می دهد. این تحقیق با هدف مطالعه میزان پلی­مورفیزم، تعیین درصد جهش و محاسبه میزان تنوع نوکلئوتیدهای جهش ­یافته و واریانس هاپلوتیپ ­ها در اقوام مختلف ایرانی انجام شد.   روش ­ها: 357 نمونه تصادفی خون افراد بومی و غیرخویشاوند منتسب به اقوام فارس، ترک آذری، گیلک، کرد، سیستانی، بلوچ، عرب و ترکمن جمع آوری شد. پس از تخلیص dna میتوکندری و تکثیر ناحیه hvsi ، تعیین توالی آن توسط دستگاه توالی­ گر abi 310 انجام شد. توالی­ ها با برنامه clustalx با توالی مرجع کمبریج مقایسه و نوکلئوتیدهای جهش­ یافته و پلی مورفیزم­ ها مشخص شد. سپس از طریق درخت فیلوژنتیک ژنوم میتوکندری، هاپلوگروپ ­ها مشخص شد .   یافته ها: بیشترین جهش با هموپلازی بالا در فارس ­ها (40%) و کمترین مقادیر در سیستانی ­ها (13%) مشاهده شد. کمترین تنوع هاپلوتیپ مربوط به قوم فارس با 0.862 و بیشترین تنوع هاپلوتیپ مربوط به سیستانی ها با 0.87 بود. در اکثریت اقوام ایرانی هاپلوگروپ hv فراوان­ ترین هاپلوگروپ بود.   نتیجه­ گیری: فراوانی هاپلوتیپ­ های بی­ نظیر dna میتوکندری بین اقوام، بیشتر از فراوانی آن درون افراد یک قوم است. پایین بودن تنوع در یکی از اقوام، بیانگر رعایت ازدواج درون قومی و عدم ورود میتوکندری­ های غیربومی در آن است. بالابودن واریانس در قومی دیگر نشان­ دهنده اهمیت dna میتوکندری در شناسایی هویت افراد این قوم در پرونده­ های جنایی است. بالابودن تعداد جهش در یکی از اقوام نشان­گر قدیمی­ تر بودن این قوم است.